स्थानीय जातका कुखुरा मर्न थाले

१३ वैशाख (खोटाङ)- जिल्लाका कृषकले पालेका स्थानीय जातका कुखुरा धमाधम मर्न थालेको छ । सेतो छेर्ने, झोक्राउने, र्याल काढ्ने र टाउको सुन्निने रोगले आफूले पालेका कुखुरा एकपछि अर्को मर्न थालेपछि कृषक चिन्तित बनेका छन् ।

करीब दुई महिनादेखि फैलिएको रोगले जिल्लाका अधिकांश कृषकले पालेको कुखुराको खोर नै रित्तिएको छ । जिल्लाका सबैजसो स्थानीय तहका कृषकले पालेका स्थानीय जातका कुखुरामा यस्तो रोग देखिएको छ ।

जिल्लाको प्रमुख व्यापारिक केन्द्र दिक्तेलबजारमा पालिएका स्थानीय जातका कुखुरा लगभग मरेर सकिएको स्थानीयवासीले बताएका छन् । “शुरुमा एक÷दुई वटामा लक्ष्यण देखिनासाथ औषधि गरियो ।” दिक्तेलस्थित सल्लेरीटोलका गुणराज सैंजूले भने, “औषधिले केही काम गरेन । हप्ता दिनभित्रै सबै म¥यो । अहिले खोर नै रित्तो भएको छ ।”

स्थानीय जातका कुखुरामा देखिएको रोग महामारीकै रुपमा फैलिएको स्थानीयवासीले बताएका छन् । दिक्तेलबजारको सल्लेरीटोलमा पालिएका कुखुरामा महिना दिनअघि देखिएको रोग फैलिएर अहिले रत्नपार्क एरियामा देखिएको छ । 

कुखुरामा देखिएको समस्याका बारेमा अहिलेसम्म आफूहरुसँग कुनै गुनासो नआएको दिक्तेल रुपाकोट मझुवागढी नगरपालिकाका पशु प्राविधिक गणेश आचार्यले बताए । “अहिले मौषम बदलिँदो छ । यस बेला पशुपन्छीमा सामान्य रोग देखा पर्नु स्वभाविक हो ।” उनले भने, “कुखुरामा देखिएको रोग महामारीकै रुपमा फैलिएको भए जानकारी आउँथ्यो । अहिलेसम्म कुनै गुनासो आएको छैन ।”

जिल्लाको उत्तरी क्षेत्रमा पर्ने केपिलासगढी गाउँपालिकास्थित बाक्सिलाबजारमा झण्डै डेढ महिना अघिदेखि कुखुरा मर्ने रोग फैलिएको स्थानीय युवा नेता पवन श्रेष्ठले बताए । “अहिले गाउँमा स्थानीय जातका कुखुरा पाउन छाडेको छ ।” उनले भने, “भेटेनरीले दिएको औषधिले पनि कुनै काम गरेन । यसप्रति बेलैमा ध्यान नदिने हो भने, जिल्लामा स्थानीय जातका कुखुरा पाउन गाह्रो हुन्छ ।”

दुई नगरपालिका र आठ गाउँपालिका रहेको जिल्लामा स्थानीय जातका कुखुरा पालनलाई व्यवसायिक रुप नदिएपनि सबैजसो ठाउँमा पाल्ने गरिएको छ । पहाडी भूभाग रहेको खोटाङ जिल्लाका अधिकांश घरमा कम्तिमा १५÷२० वटा कुखुरा पालिएको हुन्छ ।

किराँत समुदायको बर्चस्व रहेको खोटाङमा धेरैजसो कुखुराको भाले पूजाआजा गर्नमा प्रयोग गर्ने चलन छ । किराँत समुदायको उभौली तथा उधौली पर्वको अवसरमा प्रत्येक घर तथा भुमेथानमा कुखुराको भाले काटेर चढाउने गरिन्छ ।

स्थानीय जातका कुखुरामा रोग फैलिएपछि प्रकृतिपूजक किराँत समुदायलाई यस वर्षको उभौली पर्वमा कुखुराको भाले जोगाउन मुस्किल परेको छ । पूजाआज बाहेक आफन्तजन आउँदा तथा कुनै काम समाप्तीपछि कुखुराको भाले काटेर सुप खाने चलन छ ।

जिल्लाको प्रमुख व्यापारिक केन्द्र दिक्तेलबजारमा अहिले प्रति केजी रु ६०० देखि ७०० सम्ममा स्थानीय जातका कुखुराको मासु बिक्री हुने गरेको छ । जिल्लामा लाग्ने हाटबजारमा अधिकांश कुखुरा जीउँदै बिक्री गर्ने चलन छ ।

जीउँदो तथा मासु बिक्रीबाट लाखौँको आम्दानी हुने कुखुरा एकपछि अर्को गर्दै धमाधम मर्न थालेपछि जिल्लाका कृषक चिन्तित बनेका छन् । उनीहरुले आफूहरुले वर्षौँदेखि पाल्दै आएका स्थानीय जातका कुखुरामा फैलिएको रोग नियन्त्रण गर्न सम्बन्धित निकायलाई ध्यानाकार्षण गराइरहेका छन् ।

जिल्लामा मासुका लागि पालिएका ब्रोइलर कुखुरामा भने अहिलेसम्म रोग देखा नपरेको कृषकहरुले बताएका छन् । सदरमुकाम दिक्तेल लगायत जिल्लाका सबैजसो स्थानीय तहमा मासुका लागि ब्रोइलर तथा अण्डाका लागि लेयर्स कुखुरा पालिएको छ ।